گزارش ایبنا: «جنگل زوزو» مفاهیم محیط زیستی را در کودکان درونی می‌کند.
مترجم کتاب «جنگل زوزو» گفت: نویسنده در این داستان، بدون قضاوت یا شعاردادن، به کودکان می‌آموزد که چگونه می‌توانند با طبیعت هماهنگ زندگی کنند. این رویکرد غیرمستقیم و داستانی باعث می‌شود که کودکان به‌طور طبیعی با مفاهیم محیط زیستی ارتباط برقرار کنند و آن‌ها را درونی کنند.
سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه نعمتی: ۱۵ اسفندماه، بار دیگر اهمیت وجود درختان و حفظ محیط زیست را به ما یادآوری می‌کند. روز درخت‌کاری و روز آموزش همگانی حفظ محیط زیست، بهانه‌ای شد تا به‌سراغ کتاب جدید نشر برکه برویم. این کتاب که «جنگل زوزو» نام دارد، داستانی به قلم گورکم کانتار آرسوی است که نسیم یوسفی آن را برای کودکان و نوجوانان به فارسی ترجمه کرده است. یوسفی به‌عنوان مترجم کتاب‌های کودک و نوجوان، تمرکز خود را بر ترجمه آثار ترکی‌استانبولی به فارسی گذاشته است و تلاش می‌کند ادبیات کودک و نوجوان کشور ترکیه را به کودکان فارسی‌زبان بشناساند. او در تازه‌ترین اثری که با ترجمه‌اش منتشر شده، داستانی محیط زیستی را از زبان ترکی به فارسی برای مخاطبان کتاب روایت کرده است.
داستان کتاب «جنگل زوزو» درباره پسربچه‌ای است که عاشق نقاشی‌کردن است. او دوست دارد حیوانات مختلف را نقاشی کند و یک روز متوجه می‌شود که مدادرنگی‌ای جادویی دارد. آن مدادرنگی به او این توانایی را می‌دهد که هر آن چیزی که نقاشی کند، زنده شود و از صفحه کاغذ بیرون بیاید و در دنیای واقعی به حرکت درآید. زوزو انواع حیوانات را می‌کشد و آن‌ها را وارد شهر می‌کند. زندگی حیوانات با انسان‌ها هم جنبه‌های مثبت دارد و هم منفی؛ اما به‌تدریج اثرات نامناسبش، زندگی حیوانات و انسان‌ها را مختل می‌کند. باید تصمیم بزرگی گرفته می‌شد. با حیوانات چه کنند؟ زوزو باید کاری می‌کرد. او تصمیم گرفت جنگلی کنار شهر نقاشی کند تا همه حیوانات به آنجا بروند و در آسایش زندگی کنند.
نسیم یوسفی در گفت‌وگو با ایبنا از ترجمه کتاب «جنگل زوزو» صحبت کرده و اهمیت حفظ محیط زیست، آموزش آن به کودکان و نوجوانان از طریق داستان و کارهایی را که باید در حق طبیعت انجام دهیم تا بیشتر از این تخریب نشود، به مخاطبان یادآوری کرد. این گفت‌وگو را در ادامه می‌توانید بخوانید:
«جنگل زوزو» را چرا ترجمه کردید؟ از چه زبانی ترجمه شده؟
من این کتاب را به‌دلیل پیام قوی و ضروری‌اش درباره اهمیت محیط زیست و هم‌زیستی انسان‌ها و حیوانات انتخاب کردم. داستان آن به‌شکلی ساده و جذاب، مفاهیم عمیق زیست‌محیطی را به کودکان و نوجوانان منتقل می‌کند. این کتاب را از زبان ترکی استانبولی به فارسی ترجمه کرده‌ام. انتخاب این کتاب به این دلیل بود که در ادبیات کودک و نوجوان، داستان‌هایی که به موضوع محیط زیست می‌پردازند، اغلب یا خیلی ساده‌انگارانه هستند یا بیش از حد پیچیده؛ اما «جنگل زوزو» توانسته است تعادل خوبی بین سادگی و عمق ایجاد کند. همچنین، این کتاب به‌دلیل شخصیت‌پردازی قوی و روایت جذابش می‌تواند برای مخاطبان کودک فارسی‌زبان نیز جذاب باشد.
درباره نویسنده این کتاب برایمان بگویید.
گورکم کانتار آرسوی (Görkem Kantar Arsuy) نویسنده اهل ترکیه است که آثارش اغلب بر موضوعات محیط زیستی و حیات وحش متمرکز است. او در کتاب‌هایش سعی می‌کند با زبانی ساده و جذاب، کودکان و نوجوانان را با اهمیت حفظ طبیعت و احترام به حیوانات آشنا کند. آرسوی در ترکیه به‌عنوان یکی از نویسندگان فعال در حوزه ادبیات کودک و نوجوان شناخته می‌شود. او علاوه‌بر نوشتن، خودش تصویرگر کتاب‌هایش نیز است که این موضوع باعث می‌شود داستان‌هایش از نظر بصری و محتوایی هماهنگی بیشتری داشته باشند. در آثارش تلاش می‌کند کودکان را نه‌تنها با طبیعت، بلکه با مفاهیمی مانند همدلی، مسئولیت‌پذیری و احترام به دیگر موجودات زنده آشنا کند. این کتاب توسط سیمون تننانت تصویرگری شده است.
داستان‌هایی درباره اهمیت محیط زیست در بازار کتاب کودک و نوجوان در سال‌های اخیر متنوع و متعدد شده است. این کثرت را چطور می‌بینید؟ تاکنون مفید بوده است؟
افزایش تعداد داستان‌های محیط زیستی در بازار کتاب کودک و نوجوان نشان‌دهنده افزایش آگاهی عمومی از بحران‌های زیست‌محیطی است. این کثرت، اگر با کیفیت همراه باشد، قطعاً مفید است. کتاب‌هایی که مفاهیم محیط زیستی را به‌شکلی خلاقانه و جذاب به کودکان منتقل می‌کنند، می‌توانند نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش مثبت آن‌ها به طبیعت ایفا کنند. البته، مهم است که این کتاب‌ها از نظر محتوایی عمیق و از نظر هنری جذاب باشند تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشند.
بااین‌حال، گاهی اوقات ممکن است برخی کتاب‌ها صرفاً برای سوءاستفاده از این موج محیط زیستی منتشر شوند و محتوای عمیقی نداشته باشند. بنابراین، انتخاب کتاب‌های باکیفیت و تأثیرگذار برای کودکان بسیار مهم است. به‌طور کلی، این کثرت اگر با دقت و کیفیت همراه باشد، می‌تواند تأثیر مثبتی بر نسل آینده داشته باشد.
تفکیک زندگی انسانی از زندگی حیوانات به‌طور درست در کتاب بیان شده است. نظر شما درباره داستان کتاب چیست؟
داستان کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد که انسان‌ها و حیوانات هر کدام دنیای جداگانه‌ای دارند اما این دنیاها به‌هم وابسته‌اند. نویسنده با ظرافت این موضوع را بیان می‌کند که انسان‌ها مسئول حفظ تعادل طبیعت هستند و نباید با دخالت‌های نابجا این تعادل را برهم بزنند. به نظر من، این داستان نه‌تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگ‌سالان نیز آموزنده است و می‌تواند باعث افزایش احترام به حیوانات و محیط زیست شود.
نکته جالب در داستان این است که نویسنده بدون قضاوت یا شعاردادن، به کودکان می‌آموزد که چگونه می‌توانند با طبیعت هماهنگ زندگی کنند. این رویکرد غیرمستقیم و داستانی باعث می‌شود که کودکان به‌طور طبیعی با مفاهیم محیط زیستی ارتباط برقرار کنند و آن‌ها را درونی کنند.
امروز روز درخت‌کاری و آموزش همگانی حفظ محیط زیست است. اگر شما بخواهید یک رفتار اشتباه انسانی در قبال محیط زیست را حذف کنید، کدام را حذف می‌کنید؟
اگر بخواهم یک رفتار اشتباه را حذف کنم، قطعاً استفاده بی‌رویه از پلاستیک‌های یک‌بارمصرف را انتخاب می‌کنم. این مواد نه‌تنها سال‌ها در طبیعت باقی می‌مانند، بلکه تأثیر مخربی بر حیات وحش و اکوسیستم‌ها دارند. جایگزینی پلاستیک‌های یک‌بارمصرف با مواد بازیافت‌شدنی یا دوستدار محیط زیست می‌تواند گام بزرگی در مسیر حفظ طبیعت باشد.
علاوه‌بر این، رفتارهایی مانند قطع درختان، آلودگی آب‌ها و تولید بیش از حد زباله نیز از جمله مشکلات بزرگ هستند؛ اما به نظر من، حذف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف می‌تواند تأثیر فوری و درخور توجهی بر کاهش آلودگی محیط زیست داشته باشد.
با توجه به کتاب‌های مصور متنوعی که در بازار کتاب وجود دارد که تصویرگری زیبا و خلاقانه‌ای دارند، به نظر می‌رسد این کتاب تصویرگری جذابی ندارد و از این لحاظ، از متن خوب آن عقب مانده است. به‌طور کل، اگر کتابی متن خوبی داشته باشد اما تصاویر مناسبی نداشته باشد، برای ترجمه انتخاب می‌کنید؟
تصویرگری در کتاب‌های کودک و نوجوان اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا تصاویر به درک بهتر داستان و جذب مخاطب کمک می‌کنند. اگر متن کتاب بسیار قوی و دارای پیام مهمی باشد، ممکن است آن را برای ترجمه انتخاب کنم، اما سعی می‌کنم با ناشر هماهنگی کنم تا تصویرگری مناسب‌تری برای آن در نظر گرفته شود. در نهایت، تعادل بین متن و تصویر برای جذب مخاطب و انتقال مؤثر پیام کتاب، ضروری است.
به‌طور کلی، اگر کتابی متن قوی داشته باشد اما تصویرگری‌اش ضعیف باشد، ممکن است تأثیرگذاری آن کاهش یابد. بنابراین، ترجیح می‌دهم کتاب‌هایی را انتخاب کنم که هم از نظر محتوایی و هم از نظر بصری جذاب باشند. اگر تصویرگری کتاب ضعیف باشد، می‌توان با همکاری ناشر و تصویرگر، نسخه جدیدی با تصویرگری بهتر ایجاد کرد.
